بنابر برخی روایات فرزندان کفار در حكم پدر و مادر و نجساند. برای نمونه، برخی از امامان، دربارۀ فرزندان مشركان، در صورتی كه قبل از بلوغ بمیرند میگویند: آنها کافرند و به همان چیزی که پدرانشان وارد شدند، وارد میشوند. بر این اساس این مطلب، چرا در نگاه اسلام، فرزندان کفار، کافر و نجس شمرده شدهاند؟
کفر، نجاست و جهنمی بودن فرزندان کفار، مسئلهای است که ممکن از برخی روایات برداشت شود. به عنوان مثال از امام صادق (ع) دربارۀ فرزندان مشركان، در صورتی كه قبل از بلوغ بمیرند، نقل شده است که: «كفّار واللهُ أعلم بما كانوا عاملین، یدخلون مداخل آبائهم؛[1] کافرند. خدا به اعمال آنان داناتر است، به جایی درآیند که پدرانشان وارد میشوند».
ولی باید توجه داشت که این برداشت که فرزندان کفار نجس بوده و کافر محسوب میشوند، برداشتی نادرست است زیرا:
1- دلیل محکمی بر تعمیم این حکم به همۀ انواع كفار وجود ندارد. قرآن صرفاً مشركان را نجس میداند[2] و مشرک در اصطلاح قرآنی شامل اهلكتاب نیست.[3] لذا برخی فقیهان با دلایلی استوار طهارت ذاتی كفار -غیر از مشركان- را اثبات کردهاند.[4] بر این اساس، بخش مهمی از کفار نجس نیستند چه رسد به فرزندانشان.
2- استناد به اینگونه روایات درست نیست، زیرا نهتنها هیچ صراحتی در این حكم ندارند بلکه مشتمل بر احكامی ناپذیرفتنیاند. در هیچ فقرهای از این روایت نیامده است که فرزندان کفار نجس هستند یا کافر حساب میشوند و یا اینکه جهنمی هستند.
اگر مقصود از اینکه فرزندان کفار نیز همچون ایشان کافر هستند، آن است که این فرزندان در دوزخ و جهنم خواهند بود، باید دانست که دوزخی شدن اطفال بیگناه به جرم كفر والدین در تضاد آشكار با آیۀ ﴿وَلا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى﴾ است. بنابراین، روایات یادشده حتی بهفرض صحت سند به دلیل مخالفت با قرآن باید کنار نهاده شوند.
3- در روایات دیگر بهصراحت آمده است که هر نوزادی بر فطرت توحیدی زاده میشود، اما چهبسا با تربیت نادرست پدر و مادر به عقاید انحرافی کشیده شود:
«ما من مولود یولَد إلّا علی الفطرة فأبواه اللّذان یُهَوِّدانه ویُنَصِّرانه ویُمَجِّسانه؛[5] هر نوزادی بر فطرت [توحیدی] زاده میشود، اما پدر و مادرش او را یهودی و مسیحی و مجوسی میکنند».
بنابراین، نمیتوان فرزند را در بدو تولد حتی اگر پدر و مادرش کافر باشند کافر و نجس دانست، زیرا او مصنوع خالق یگانه و موجودی است با ویژگیهای انسانی و کرامت ذاتی.
4- این که فرزندان کفار، نجس، کافر و جهنمی باشند، امری مسلم میان فقیهان نیست. در واقع اثبات اجماع در این مسئله دشوار است و حتی صاحب جواهر كه دلیل عمدۀ این حكم را اجماع میداند تردیدش را دربارۀ تحقق آن بیان میکند.[6]
بهعلاوه، این اجماع بهفرض تحقق، اجماع مدركی یا محتملالمدرک است و حجیت مستقل ندارد.
5- حكم به نجاست كودکان کفار با آیۀ ﴿وَلا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى﴾ ناسازگار است، زیرا این حکم بهویژه از نگاه جامعۀ دینی نوعی ارزشگذاری منفی است که از جایگاه این کودکان میکاهد و اگر نمود بیرونی نیز بیابد باعث محرومیتشان از حقوق اجتماعی میشود و آثار روانی نامطلوبی بر آنان میگذارد.
بر این اساس، فرزندان کفار از کرامت انسانی برخوردار هستند و نمیتوان به واسطه اینکه پدرانشان کافر هستند، آنها را جهنمی و نجس دانست.
آری؛ ممکن است از نظر اجتماعی فرزندان کفار نیز در زمره کفار محسوب شوند در نتیجه از برخی امتیازات مسلمانان محروم باشند ولی در عوض از برخی تکالیف آنان نیز معاف خواهند بود؛ اما این مطلب با کرامت انسانی ناسازگاری ندارد بلکه مبتنی بر پذیرش اقلیتهای دینی در جامعه اسلامی و اصل تعامل انسانی با آنهاست.
_________________________________________
برگرفته از کتاب شبهه پژوهی قرآنی (دفتر اول)
