یادداشت‌ها و مقالات

Ctrl + /
اخلاق، تربیت و معنویت
اخلاق، تربیت و معنویت
تاریخ اسلام و تاریخ تمدن
تاریخ اسلام و تاریخ تمدن
خدا در زندگی بشر
خدا در زندگی بشر
دین، جامعه و سیاست
دین، جامعه و سیاست
فقه اسلامی و حقوق بشر
فقه اسلامی و حقوق بشر
قرآن و جهان امروز
قرآن و جهان امروز
مرگ و زندگی پس از آن
مرگ و زندگی پس از مرگ
معرفت شناسی و فلسفه علم
معرفت‌شناسی و فلسفه
انسان شناسی
انسان شناسی

جدیدترین‌ها

مسلمان شدن ایرانیان

مسلمان شدن ایرانیان

مسلمان شدن ایرانیان فتح ایران و مسائل پیرامون آن همواره از جمله اموری است که ذهن اندیشمندان را به خود مشغول کرده است. به همین دلیل، مسائل مختلفی پیرامون آن

ادامه »
فتح ایران و مسئله مشروعیت

فتح ایران و مسئله مشروعیت

فتح ایران و مسئله مشروعیت فتح ایران توسط اعراب مسلمان یکی از رویدادهای بزرگ تاریخی است که تأثیرات گسترده‌ای بر تاریخ و فرهنگ ایران گذاشت. این واقعه باعث پایان حکومت

ادامه »
معنای زندگی و ایمان دینی

معنای زندگی و ایمان دینی

معنای زندگی و ایمان دینی معنای زندگی، از بنیادی‌ترین مسائلی است که انسان از آغاز تاریخ به آن فکر می‌کرده است. اینکه چرا اینجا هستیم و به کجا می‌رویم؟ آخرش

ادامه »
شاخصه‌ عقلانیت دینی

شاخصه عقلانیت دینی

در عقلانیت دینی و مسائل مربوط به آن، مسئله اصلی آن است که آیا گزاره‌های دینی عقلانی هستند؟ آیا با تحلیل منطقی می‌توان درستی آن‌ها را تأیید کرد؟ لکن قبل

ادامه »
عقلانیت دینی و عقلانیت مدرن

عقلانیت دینی و عقلانیت مدرن

عقلانیت دینی ایده‌ای در برابر عقلانیت مدرن (عقلانیت سکولار) است. عقلانیت دینی، همسو با وحی و آسمان است ولی عقلانیت مدرن خودبنیاد است و رابطه‌ی چندان خوشایندی با دین، وحی

ادامه »
گرایش ولتر به اسلام و قرآن

گرایش ولتر به اسلام و قرآن

فرانسوا ولتر (Voltaire) نویسنده فرانسوی کتاب‌هایی چون «کاندید» و «فلسفه تاریخ» است. ولتر به عنوان نماد مبارزه با ظلم شناخته می‌شود. او تأثیر شگرفی بر جنبش روشنگری در اروپا و

ادامه »
مسلمان شدن ایرانیان

مسلمان شدن ایرانیان

مسلمان شدن ایرانیان فتح ایران و مسائل پیرامون آن همواره از جمله اموری است که ذهن اندیشمندان را به خود مشغول کرده است. به همین دلیل، مسائل مختلفی پیرامون آن مطرح می‌گردد که هر یک را میتوان به صورت مستقل بررسی و مطالعه کرد. از جمله مسائل پیرامون فتح ایران، آن است که آیا ایرانیان به صورت اجباری مسلمان شدند؟! به عبارت دیگر وقتی ایران توسط مسلمانان فتح شد، زور و شمشیر باعث مسلمان شدن ایرانیان شد یا اینکه مردم ایران

ادامه »
فتح ایران و مسئله مشروعیت

فتح ایران و مسئله مشروعیت

فتح ایران و مسئله مشروعیت فتح ایران توسط اعراب مسلمان یکی از رویدادهای بزرگ تاریخی است که تأثیرات گسترده‌ای بر تاریخ و فرهنگ ایران گذاشت. این واقعه باعث پایان حکومت ساسانیان و آغاز دوران اسلامی در ایران شد. در این دوره، فرهنگ ایرانی با فرهنگ اسلامی درآمیخت و ترکیب ویژه‌ای از این دو به وجود آمد که تا امروز نیز در جنبه‌های مختلف زندگی ایرانیان قابل مشاهده است. این دوره از اواسط قرن هفتم میلادی آغاز شد و تا اواسط

ادامه »
موفقیت در کسب و کار با اخلاق اسلامی

موفقیت کسب و کار با اخلاق اسلامی

موفقیت کسب و کار با اخلاق اسلامی کسب و کار در جهان امروز، صرفاً یک فعالیت اقتصادی نیست بلکه یک نیروی محرک اصلی برای رشد، توسعه و پیشرفت جوامع محسوب می‌شود. شاید به همین دلیل باشد که امروزه کسب و کار تنها یک مسئله اقتصادی نیست بلکه با سیاست، فرهنگ و … نیز مرتبط است. بر این اساس، کم نیستند افرادی که موفقیت در کسب و کار برایشان به یک مسئله مهم تبدیل شده است. یکی از مهم‌ترین عوامل برای

ادامه »
معنای زندگی و ایمان دینی

معنای زندگی و ایمان دینی

معنای زندگی و ایمان دینی معنای زندگی، از بنیادی‌ترین مسائلی است که انسان از آغاز تاریخ به آن فکر می‌کرده است. اینکه چرا اینجا هستیم و به کجا می‌رویم؟ آخرش که چه؟ بعدش چه می‌شود؟ آخرش چه شکلی است؟ این سوالات زندگی را برای آدمی معنا می‌کنند و به زندگی او معنابخشی می‌کنند. در واقع تمام این پرسش‌ها را می‌توان به صورت یک کلان‌مسئله مطرح کرد که چه چیزی به زندگی ما معنا می‌دهد؟ پاسخ به این پرسش‌ها، برای بسیاری

ادامه »
فتح ایران از منظر مشروعیت یا تاریخ؟

فتح ایران از منظر مشروعیت یا تاریخ ؟

فتح ایران و دیگر فتوحات اسلامی همواره مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و نیز عموم جامعه بوده است. پیش از هر چیز در بررسی مبنای فکری و عملی فتوحات اسلامی، باید به سیره پیامبر(ص) در فتح مکه پرداخت تا از رهگذر بررسی یک نمونه عینی در تاریخ اسلام، به نگاه واقع بینانه تری نسبت به مسئله فتوحات دست یابیم. مکه پس از بیست سال مقاومت در برابر اسلام با درایت نبی اکرم(ص) تحت نفوذ حاکمیت اسلام درآمد؛ آن هم با

ادامه »
مذهب علیه مذهب؛ بازسازی جامعه‌شناسی دین در ایران

مذهب علیه مذهب؛ بازسازی جامعه‌شناسی دین در ایران

مذهب و دین و دینداری از جمله مسائل بنیادین در جوامع مختلف است. حس عمومی[1]، عمدتاً افراد را به افراد دیندار و افراد بی‌دین تقسیم‌بندی می‌کند. این تقسیم‌بندی مربوط به استعمال عامیانه است که فایده عملی دارد. جامعه‌شناسی دین در ایران نیز بر اساس این تقسیم‌بندی مباحث خود را سازمان‌دهی کرده است. مبتنی بر این تقسیم‌بندی، مدرنیته و علم سکولار غربی در فضایی خارج از دین شکل گرفته‌اند و متدینان به دین اسلام، درون دین قرار دارند. با این حال،

ادامه »
ابن سینا دیروز و ابن سینا امروز!

ابن سینا دیروز و ابن سینا امروز!

بوعلی حسین بن عبدالله بن سینا (۳۷۰-۴۲۸ق)، مشهور به ابن سینا، فیلسوف مشهور مسلمان و پزشک نامدار ایرانی است. او در عرصه‌های مختلف علمی صاحب ایده و فکر بوده است. وی هم در زمانه خود تأثیرات بسزایی داشت و هم بر پسینیان اثرگذار بوده است. اندیشه فلسفی ابن‌سینا، تأثیرات مهمی بر تفکر فلسفی اسلامی و فلسفه اروپایی داشته است. وی در غرب به نام اویسنا (Avisina) و به لقب امیر پزشکان شناخته شده است. مهمترین آثار وی در حوزه‌های فلسفه

ادامه »
جنگ و جهاد در اسلام؛ تهاجم یا دفاع؟جنگ و جهاد در اسلام؛ تهاجم یا دفاع؟

جنگ و جهاد در اسلام؛ تهاجم یا دفاع؟

جهاد از جمله بایسته‌ها و آموزه‌های اسلامی است که جنبه‌های سخت و دشواری را با خود به همراه دارد.[1] همین امر موجب شده تا مسئله جنگ در ادیان به یک چالش الهیاتی، اجتماعی و سیاسی تبدیل شود. اینکه ادیان و به طور خاص، اسلام چه نگاهی به جنگ دارد و چرا چنین نگاهی دارد؟ گونه شناسی جنگ جنگ اقسام گوناگونی دارد، پیش از آنکه بخواهیم نگاه اسلام به جنگ را بررسی کنیم، ضروری است تا به گونه‌های جنگ توجه کنیم

ادامه »
جامعه شناسی دین و پدیده‌های اجتماعی دین؛ نقدی بر نگاه محسن حسام مظاهری به عاشورا

جامعه شناسی دین و پدیده‌های اجتماعی دین؛ نقدی بر نگاه محسن حسام مظاهری به عاشورا

محسن حسام مظاهری از جمله افرادی است که در مطالعات خود مسیر جامعه‌شناسی دین را در پیش گرفته است. جامعه شناسی دین، دین را به عنوان یک پدیده منقطع از مبانی و مبادی الهیاتی آن مطالعه می‌کند ولی جامعه شناسی دینی، جامعه را بر اساس مبانی دینی مطالعه می‌کند. از اینرو جامعه‌ شناسی دین و جامعه شناسی دینی، دو رویکرد متفاوت از همدیگر می‌باشند. امتداد جامعه شناسی دین آن است که تغییرات غیردینی و ضددینی را نیز به عنوان یک

ادامه »
جنگ مذهبی؛ جنگ مذهب یا پیروان مذاهب؟

جنگ مذهبی؛ جنگ مذهب یا پیروان مذهب؟

جنگ مذهبی، همواره در زمره مهم‌ترین رخدادهای تاریخ بشر بوده است. رخدادی که گاه منجر به تغییرات مثبت و گاه منجر به تغییرات منفی در زندگی جمعی و فردی آدمیان شده است. افزون بر این فتوحات، لشگرکشی و کشورگشایی سنت معمول حاکمان بوده است. شاید بتوان گفت هنوز هم این سنت وجود دارد؛ اگرچه به شیوه‌هایی نوین‌تر. نگاهی کوتاه به رخدادهای دو قرن اخیر این ادعا را تأیید می‌کند. با این حال این مسئله هنگامی که رنگ و بوی دینی

ادامه »
رابطۀ عقل و دین و ظهور ایدئولوژیک سکولاریسم

عقلانیت و دین در ایدئولوژی‌های سکولاریسم

عقلانیت به عنوان بنیان سکولاریسم معرفی می‌شود. با این حال باید دانست عقلانیت در ذات خود مستلزم انکار دین و آگاهی دینی نیست بلکه عقل با اثبات حقایق و معارف فراعقلی، در دامنۀ معرفت دینی قرار گرفته و حریم سنت‌های الهی را پاس می‌دارد. نتیجه این مهم ارج نهادن به مفاهیم و ارزش‌های دینی است. عقل در دوره مدرن در دوره مدرن ولی عقلانیت مسیر دیگری را پیمود و رابطه خود را با دین و معارف فراعقلی قطع کرد.  اگر عقلانیت

ادامه »
شاخصه‌ عقلانیت دینی

شاخصه عقلانیت دینی

در عقلانیت دینی و مسائل مربوط به آن، مسئله اصلی آن است که آیا گزاره‌های دینی عقلانی هستند؟ آیا با تحلیل منطقی می‌توان درستی آن‌ها را تأیید کرد؟ لکن قبل از آن ضروری است تا مشخص شود که معنا و شاخصه عقلانیت دینی چیست؟ در چه حالتی می‌توان گفت یک دین و گزاره‌های آن عقلانی می‌باشند و در چه حالت می‌توان آن را غیرعقلانی دانست؟ البته باید توجه داشت که با فرض عقلانی بودن دین نیز باید بررسی کرد که

ادامه »
قیام امام حسین؛ تکلیف عمومی یا اختصاصی؟

قیام امام حسین (ع) تکلیف عمومی یا اختصاصی؟

قیام امام حسین بن علی (ع) در سال 68 در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تأثیرات گسترده‌ای را بر جای نهاده است. از اینرو بخش مهمی از محققان همواره در تحقیقات خویش به مبانی، ابعاد، پیامدها و… این قیام توجه دارند. یکی از مسائل بنیادین پیرامون این قیام، نقش آن در حیات بشری و قابلیت امتداد آن است. اینکه آیا قیام امام حسین (ع) می‌تواند نسخه‌ای برای امروز بشریت باشد؟ به تعبیر دیگر، با وجود خطرات جدی در مقابل این

ادامه »
عقلانیت دینی و عقلانیت مدرن

عقلانیت دینی و عقلانیت مدرن

عقلانیت دینی ایده‌ای در برابر عقلانیت مدرن (عقلانیت سکولار) است. عقلانیت دینی، همسو با وحی و آسمان است ولی عقلانیت مدرن خودبنیاد است و رابطه‌ی چندان خوشایندی با دین، وحی و آسمان ندارد. طبیعی است که این دو قرائت از عقلانیت با یکدیگر چالش داشته باشند. سکولاریسم محصول عقلانیت خودبنیاد مدرن است. هنگامی که دنیای مدرن (پساقرون وسطی) عقلانیت را از وحی جدا کرد، زندگی دنیوی بشر را نیز از حاکمیت دین خارج کرد. پیامد آن نیز در تمام علوم

ادامه »
گرایش ولتر به اسلام و قرآن

گرایش ولتر به اسلام و قرآن

فرانسوا ولتر (Voltaire) نویسنده فرانسوی کتاب‌هایی چون «کاندید» و «فلسفه تاریخ» است. ولتر به عنوان نماد مبارزه با ظلم شناخته می‌شود. او تأثیر شگرفی بر جنبش روشنگری در اروپا و مبانی نظری غرب مدرن (برای مطالعه بیشتر کلیک کنید) داشت. تمدن کنونی غرب تا حدودی مدیون اندیشه‌های اوست؛ اندیشه‌هایی که در تقابل دکارت بود. او به دفاع از علوم طبیعی می‌پرداخت و در عین حال از خردگرایی و تساهل و تسامح نیز دفاع می‌کرد. ولتر کیست؟ ولتر از شخصیت‌های فلسفی

ادامه »
پیمایش به بالا