یادداشت‌ها و مقالات

Ctrl + /
اخلاق، تربیت و معنویت
اخلاق، تربیت و معنویت
تاریخ اسلام و تاریخ تمدن
تاریخ اسلام و تاریخ تمدن
خدا در زندگی بشر
خدا در زندگی بشر
دین، جامعه و سیاست
دین، جامعه و سیاست
فقه اسلامی و حقوق بشر
فقه اسلامی و حقوق بشر
قرآن و جهان امروز
قرآن و جهان امروز
مرگ و زندگی پس از آن
مرگ و زندگی پس از مرگ
معرفت شناسی و فلسفه علم
معرفت‌شناسی و فلسفه
انسان شناسی
انسان شناسی

جدیدترین‌ها

گرایش ولتر به اسلام و قرآن

گرایش ولتر به اسلام و قرآن

فرانسوا ولتر (Voltaire) نویسنده فرانسوی کتاب‌هایی چون «کاندید» و «فلسفه تاریخ» است. ولتر به عنوان نماد مبارزه با ظلم شناخته می‌شود. او تأثیر شگرفی بر جنبش روشنگری در اروپا و

ادامه »
حضور اجتماعی زن در اسلام، زن و جامعه

حضور اجتماعی زن در اسلام

زن به عنوان رکنی از ارکان خانواده، نقشی اثرگذار در شاکله و سلامت اجتماع دارد. این نقش به شکل غیر مستقیم در قالب تربیت اعضای جامعه و به شكل مستقیم

ادامه »
فریاد دانشجویی بر سر تمدن غرب

فریاد دانشجویی بر سر تمدن غرب!

تمدن غرب را چه بسا بتوان فراگیرترین و گسترده‌ترین الگوی زندگی بشر در جهان حاضر است. تمدنی که در تلاش است ساختارهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و حاکمیتی را به گونه‌ای

ادامه »
درنگی در تمدن و تمدن سازی

درنگی در تمدن و تمدن‌سازی

تمدن‌سازی، تحولِ باطنی جمعی است که از تفکر آغاز می‌شود یعنی درک معانی و مفاهیمی که بر پایه آن اجمالاً معلوم می‌شود به چه سمتی باید حرکت کرد. در واقع

ادامه »
سکولاریسم ماکیاولی

سکولاریسم ماکیاولی

نیکولو ماکیاولی فیلسوف سیاسی ایتالیایی که در قرن شانزدهم میلادی زندگی می‌کرد، برای نظریات جریان‌ساز خود در حوزه قدرت و حکومتداری شهرت دارد. او در کنار نهضت اصلاح دینی یکی

ادامه »
نهضت اصلاح دینی و سکولاریسم

نهضت اصلاح دینی و سکولاریسم

نهضت اصلاح دینی یکی از زمینه‌های موثر برای سکولاریسم بود چراکه در این دوره تغییر‌ بنیادین الهیات مسیحی به گونه‌ای رقم خورد که از گستره دین کاسته و رشد و

ادامه »
شرور، بلایای طبیعی و گناه

شرور، بلایای طبیعی و گناه

شرور و بلایای طبیعی همچون زلزله، سیل، ویروس‌هایی مثل کرونا و… این سوال برای بسیاری از افراد ایجاد کرده‌اند که آیا این پدیده‌ها نتیجه شرور اخلاقی (اعمال ناشایست انسان‌ها) است

ادامه »
گرایش ولتر به اسلام و قرآن

گرایش ولتر به اسلام و قرآن

فرانسوا ولتر (Voltaire) نویسنده فرانسوی کتاب‌هایی چون «کاندید» و «فلسفه تاریخ» است. ولتر به عنوان نماد مبارزه با ظلم شناخته می‌شود. او تأثیر شگرفی بر جنبش روشنگری در اروپا و مبانی نظری غرب مدرن (برای مطالعه بیشتر کلیک کنید) داشت. تمدن کنونی غرب تا حدودی مدیون اندیشه‌های اوست؛ اندیشه‌هایی که در تقابل دکارت بود. او به دفاع از علوم طبیعی می‌پرداخت و در عین حال از خردگرایی و تساهل و تسامح نیز دفاع می‌کرد. ولتر کیست؟ ولتر از شخصیت‌های فلسفی

ادامه »
انسان در قرآن؛ خلیفه خدا یا ستمکار؟!

انسان در قرآن؛ خلیفه خدا یا ستمکار؟!

انسان در قرآن یکی از مهم‌ترین مباحث زیربنایی به شمار می‌رود. در واقع انسان‌شناسی از بنیادی‌ترین مسائل  در هر تمدن است. شاید بتوان گفت، مبهم‌ترین و مجهول‌ترین مسئله برای بشر، خود اوست؛ از اینرو همواره این مسئله مورد توجه اندیشمندان و متفکران مختلف بوده است. در واقع انسان‌شناسی هم در جهان‌شناسی اثرگذار است و هم در نظام بایدها و نبایدهای اخلاقی، حقوقی، فرهنگی و… . بدین جهت است که بسیاری از ساختارهای اجتماعی نیز تحت تأثیر انسان‌شناسی شکل می‌گیرد. در

ادامه »
گرایش ولتر به اسلام و قرآن

اعجاز علمی قرآن در جنین شناسی

اعجاز علمی قرآن یکی از ادله اثبات حقانیت و صدق قرآن است. از اینرو اعجاز قرآن، یکی از بحث‌های مهم در الهیات اسلامی است. اگر این کتاب معجزه باشد، پس اسلام به عنوان دین الهی خواهد بود و الا اساس آن مورد تردید خواهد بود.  نسبت به اینکه قرآن از چه نظر و در چه عرصه‌هایی اعجاز دارد، سخن‌های مختلفی مطرح شده است. از جمله این عرصه‌ها، اعجاز محتوایی و علمی است به این معنا که قرآن در زمان نزول

ادامه »
پلورالیسم جان هیک؛ از تئوری تا نقد

پلورالیسم جان هیک؛ از تئوری تا نقد

اصطلاح پلورالیسم از واژه لاتین Ploralis  به معنای گرایش به کثرت گرفته شده و به عناوینی چون اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اخلاقی، معرفتی و از جمله دینی اضافه می‌شود. هیک و پلورالیسم دینی پلورالیسم دینی را معمولا با نام جان هیک می‌شناسند. (برای مطالعه بیشتر نسبت به تفاوت پلورالیسمِ جان هیک با دیگر اندیشمندان و نیز نسبت نظریه وی با نسبیت به اینجا مراجعه کنید) پلورالیسم دینیِ او چند مرحله را طی می‌کند. البته نسبت به تعداد این مراحل بین اندیشمندان اختلاف

ادامه »
نقد مبانی انسان‌شناختی تاریخی‌ نگری به دین

نقد مبانی انسان‌شناختی تاریخی‌ نگری به دین

تاریخی نگری به دین از جمله نگره‌های فلسفی است که در تمدن غرب مطرح شده است. اوج تاریخی نگری به دین در نظرات هایدگر، گادامر و مارگولیس به ظهور رسیده است. عموم این نظرات ناشی از مبانی انسان‌شناختی و به طور خاص نظریه «تاریخ‌مندی انسان» است. اینکه هر انسانی موجودی محدود با پیشینه‌ای منحصر به فرد و محصور به حیطهٔ زمان و مکان بوده و تمام این خصوصیات، ذاتی او محسوب می‌شوند. در واقع تاریخ‌مندی انسان برای او پیش‌ساختارهای فهم

ادامه »
حضور اجتماعی زن در اسلام، زن و جامعه

حضور اجتماعی زن در اسلام

زن به عنوان رکنی از ارکان خانواده، نقشی اثرگذار در شاکله و سلامت اجتماع دارد. این نقش به شکل غیر مستقیم در قالب تربیت اعضای جامعه و به شكل مستقیم در قالب حضور اجتماعی وی در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی بروز و ظهور می‌یابد. با وجود آنکه اسلام در آیات و روایات متعدد حرمت و کرامت بسیاری برای زن و جایگاه زنان در جامعه در نظر گرفته است، اما برخی برداشت‌ها از برخی آموزه‌ها موجب شده تا مسئله حضور

ادامه »
اعجاز علمی قرآن

جاذبه زمین در قرآن؛ اعجاز علمی قرآن

قرآن کریم معجزه خداوند است که پیامبر اسلامی (ص) آن را برای بشر به ارمغان آورده است. نسبت به اعجاز قرآن، مسائل مختلفی مطرح است. اینکه معجزه به چه معناست؟ اینکه معجزه بودن قرآن از چه طریقی اثبات می‌گردد؟ و دیگر مسائلی که نسبت به قرآن و یا اصل معجزه انبیاء مطرح می‌گردد. معجزه نشانه پیامبری است درباره پرسش نخست باید دانست که معجزه محصولی است که بشر به صورت عادی از آوردن آن ناتوان و عاجز است. بشر به

ادامه »
فریاد دانشجویی بر سر تمدن غرب

فریاد دانشجویی بر سر تمدن غرب!

تمدن غرب را چه بسا بتوان فراگیرترین و گسترده‌ترین الگوی زندگی بشر در جهان حاضر است. تمدنی که در تلاش است ساختارهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و حاکمیتی را به گونه‌ای خاص فراهم آورده که محصول آن سبک خاصی از زندگی را برای بشر به ارمغان آورده است؛ سبکی که مبتنی بر نگرش‌های غیردینی و استوار بر خودبنیادی بشر و آزادی است. خودبنیادی تمدن غرب غرب معتقد است بشر با ادراکات خویش می‌تواند همه مسائل خود را حل و تمام نیازهای

ادامه »
درنگی در تمدن و تمدن سازی

درنگی در تمدن و تمدن‌سازی

تمدن‌سازی، تحولِ باطنی جمعی است که از تفکر آغاز می‌شود یعنی درک معانی و مفاهیمی که بر پایه آن اجمالاً معلوم می‌شود به چه سمتی باید حرکت کرد. در واقع اشتراکاتی در اذهان و قلوب مردمان وجود دارد که بر مبنای آن دنیایشان را می‌سازند. آن هم نه از روی کتاب و نقشه‌ای کاملاً مشخص و آماده زیرا تمدن، مونتاژکردنی نیست. تمدن سازی فرمول ندارد! نباید تصور کرد کسی می‌تواند فرمول ساخت تمدن اسلامی را کشف و رونمایی کند تا

ادامه »
سکولاریسم ماکیاولی

سکولاریسم ماکیاولی

نیکولو ماکیاولی فیلسوف سیاسی ایتالیایی که در قرن شانزدهم میلادی زندگی می‌کرد، برای نظریات جریان‌ساز خود در حوزه قدرت و حکومتداری شهرت دارد. او در کنار نهضت اصلاح دینی یکی از نظریه‌پردازانی است که زمینه نهادینه شدن سکولاریسم را فراهم آورد. (برای مطالعه بیشتر در باره تأثیر نهضت اصلاح دینی در سکولاریسم به اینجا مراجعه کنید)   ماکیاولی و شهریار اثر او “شهریار” یکی از مهم‌ترین متون در زمینه سیاست مدرن است. در قرن هجدهم و همزمان با ترجمۀ کتاب

ادامه »
نهضت اصلاح دینی و سکولاریسم

نهضت اصلاح دینی و سکولاریسم

نهضت اصلاح دینی یکی از زمینه‌های موثر برای سکولاریسم بود چراکه در این دوره تغییر‌ بنیادین الهیات مسیحی به گونه‌ای رقم خورد که از گستره دین کاسته و رشد و شکوفایی سکولاریسم فزونی یافت. (برای مطالعه بیشتر می‌توان به کتاب‌هایی مثل «ظهور و سقوط سکولاریسم» مراجعه کرد)  اصلاح دینی، به جنبشهایی برای تصحیح جنبه‌هایی از نظم دینیِ موجود که ناروا شمرده می‌شوند اطلاق می­گردد.  این تصحیح غالباً با تفسیر، تغییر یا منتفی‌کردنِ بعضی آداب، احکام یا اصولِ دوره قبل صورت

ادامه »
چرا در آیه 55 سوره غافر دستور به استغفار پیامبر داده شده؟

چرا در آیه 55 سوره غافر دستور به استغفار پیامبر داده شده؟

عصمت انبیاء یکی از مباحث کلامی تفسیری است. اینکه پیامبر اسلام (ص) مصون و معصوم از گناه است مورد اتفاق و پذیرش همه مسلمانان است. با این حال برخی آیات همچون آیه 55 سوره غافر که در آن سخن از گناه پیامبر (ص) و استغفار برای آن مطرح کرده است، با این اندیشه در تعارض باشد. «فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ» دیدگاه مفسران در باره استغفار پیامبر (ص) و مسئله عصمت مترجمان در

ادامه »
علل و عوامل پیشرفت، موفقیت و انحطاط جامعه

علل و عوامل پیشرفت، موفقیت و انحطاط جامعه

پیشرفت و شکوفایی جامعه انسانی یکی از موضوعاتی است که بسیاری از اندیشمندان را به خود مشغول ساخته است. اینکه یک جامعه در چه حالتی رشد می کند؟ اینکه یک جامعه چگونه شکوفا می‌شود؟ آشکاراست که پاسخ به این پرسش، علل انحطاط جامعه را نیز روشن می‌سازد؟ یعنی اگر جامعه‌ای به شکوفایی و رشد نرسد، دچار رکود یا انحطاط خواهد شد. از نگاه قرآن کریم تغییر جامعه به عنوان امری غیبی در نظر گرفته نمی‌شود. یعنی چنین نیست که یک

ادامه »
آیه حجاب و نگاه

شأن نزول آیه حجاب (آیه 31 سوره نور)

حجاب از جمله دستورات و الزامات شرعی است که در دین اسلام در آیات متعددی بدان توجه داده شده است. از جمله آیات، آیه 31 سوره نور است: « وَقُل لِّلۡمُؤۡمِنَٰتِ يَغۡضُضۡنَ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِنَّ وَيَحۡفَظۡنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبۡدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنۡهَا وَلۡيَضۡرِبۡنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبۡدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوۡ ءَابَآئِهِنَّ أَوۡ ءَابَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوۡ أَبۡنَآئِهِنَّ أَوۡ أَبۡنَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوۡ إِخۡوَٰنِهِنَّ أَوۡ بَنِيٓ إِخۡوَٰنِهِنَّ أَوۡ بَنِيٓ أَخَوَٰتِهِنَّ أَوۡ نِسَآئِهِنَّ أَوۡ مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُهُنَّ أَوِ ٱلتَّـٰبِعِينَ غَيۡرِ أُوْلِي ٱلۡإِرۡبَةِ مِنَ

ادامه »
شرور، بلایای طبیعی و گناه

شرور، بلایای طبیعی و گناه

شرور و بلایای طبیعی همچون زلزله، سیل، ویروس‌هایی مثل کرونا و… این سوال برای بسیاری از افراد ایجاد کرده‌اند که آیا این پدیده‌ها نتیجه شرور اخلاقی (اعمال ناشایست انسان‌ها) است یا شری طبیعی است؟ این پرسش‌ ناشی از آن است که آیا رفتار بشر مثل گناهان او در بروز اتفاقاتی مثل کرونا مؤثر است یا نه؟ گناه و ناسازگاری با نظام خلقت گناه به معنای عمل ممنوع شده است که توسط انسان انجام می‌شود. در واقع انسان به سبب اختیاری

ادامه »
پیمایش به بالا