فلسفه گریه بر امام حسین (ع)

گریه بر امام حسین (ع) از مهم‌ترین بخش‌های عزاداری شیعیان در ایام شهادت امام می‌باشد. در رابطه با جایگاه گریه و نسبت آن با قیام امام حسین باید به دو نکته توجه داشت:

نخست: اینکه هدف امام حسین (ع) از قیام چه بوده است؟

دوم: آنکه گریه بر امام حسین (ع) به چه هدفی است؟

هدف امام حسین (ع) از قیام

قیام امام حسین (ع) و شهادت ایشان با هدف احیای دین بوده است. در واقع حضرت پس از آنکه بیعت با یزید را نپذیرفت، قیام بزرگی را سامان‌دهی کرد تا در پرتو آن پیام بزرگی به مسلمانان و بشریت برساند. پیام حضرت (ع) نشانگر مسیر حقیقت و حقانیت بود؛ مسیری که برخلاف مسیر یزید و یزیدیان بود.

حضرت با قیام خود نشان داد حاکمیت دینی غیر از آن مسیری است که یزید در پیش گرفته است. یزید و یزیدیان به دنبال منافع خویش هستند ولی دین الهی به دنبال کمال، رشد و شکوفایی افراد جامعه است. [مطالعه بیشتر: هدف از قیام امام حسین (ع) ]

اگرچه حضرت قیام خود را برای اهداف والایی سامان‌دهی کرد ولی کمتر کسی توانایی همراهی و یاری حضرت را داشت؛ چراکه مسیر قیام، لبریز از خطر و چالش بود.

به همین دلیل، قیام حضرت به شهادت منتهی شد. اگرچه قیام حضرت ادامه یافت و مسیر حرکت بشر را تغییر داد ولی خود حضرت در این مسیر به شهادت رسیدند. از آنجا که اصل شهادت و چگونگی آن، به واسطه جنایاتی رخ داده است، معمولا دارای ابعاد عاطفی و احساسی است. ابعادی که گریستن را به دنبال دارد.

نسبت به گریه نیز باید توجه داشت که گریه تنها به خاطر دلسوزی برای امام (ع) نیست بلکه گریه امتداد راه امام است. هر قطره اشک حامل پیامی مهم از قیام حسین بن علی (ع) است. از اینرو در آموزه‌های دینی آثار و برکات زیادی برای اشک و گریه بر سید‌الشهداء بیان شده است. [1]

بر این اساس، هدف حضرت از قیام، احیای دین بوده است نه آنکه تنها گریستن یا پاک شدن شیعیان حضرت به واسطه گریه، هدف ایشان باشد؛ بلکه اساساً چنین برداشتی از قیام امام حسین (ع) می‌تواند زمینه‌ساز انحراف‌های فکری و عملی شود.

تفسیر مسیحی‌ از گریه بر امام حسین (ع)

این برداشت که قیام امام حسین (ع) برای گریستن شیعیان و پاک شدن آن‌هاست، همانند تفسیر مسیحیت از صلیب حضرت عیسی (ع) است (البته از نگاه اسلام حضرت عیسی به صلیب کشیده نشده است ولی از نگاه عموم مسیحیان چنین است) یکی از باورهای مسیحیت در رابطه با حضرت عیسی (ع) که به عنوان آموزه نجات از آن یاد می‌شود این است که حضرت به صلیب کشیده شد تا فدای گناهان بشر شود.

برخی با این نگاه، بر این گمانند که امام حسین علیه السلام برای کشته شدن قیام کرد تا خود را فدای امت جدش کند و دوستانی که مرتکب گناهانی شده‌اند را در روز قیامت شفاعت کند. طبق نظر این افراد است که گریه و عزاداری تنها راه رسیدن به شفاعت او است هرچند بسیاری از عزاداران و گریه‌کنان گناهکار باشند.

در واقع این تفسیر از قیام امام حسین (ع) هیچ تحرک و تلاشی برای آبادانی دنیا و آخرت را به دنبال ندارد؛ بلکه زمینه توجیه گناهان و فساد افراد را نیز فراهم می‌کند. از این جهت، این تفسیر می‌تواند زمینه‌ساز انحراف فکری و عملی باشد.

قیام امام (ع) برای آن بود تا مردم به حق را بشناسند و در مسیر حقیقت و عبودیت گام بردارند. از اینرو عزاداری و گریه بر امام حسین (ع) بایستی رابطه هر کسی را با خداوند متعال تقویت کند تا در پی آن مستحق شفاعت شود. گریه‌ بر حضرت بایستی منجر به تغییر و گام‌برداشتن در مسیر بندگی خدا شود. چنین گریه‌ای در امتداد قیام حضرت (ع) خواهد بود.

بنابراین عزاداری و گریه برای حضرت شرط کافی برای مسئله شفاعت نیست بلکه سبب رشد فرد در امور اعتقادی و دینی خویش خواهد شد که همین امر منشأ هدایت خواهد بود.

نباید گمان کرد که شفاعت کلید ورود به بهشت بدون هیچ شرط و زمینه‌ای است. شفاعت در حالتی رخ می‌دهد که افراد زمینه‌سازی مناسبی برای حرکت در مسیر بندگی و حقیقت را فراهم آورده باشند.