آیا کار در منزل وظیفه زنان است؟

کار در منزل و رابطه آن با حقوق و وظایف زنان از جمله مسائل مربطو به حقوق خانواده است. حقوق خانواده، وظیفه زن و مرد و رابطه آن با رعایت اخلاق در خانه از جمله چالش‌هایی است که در زندگی بسیاری از افراد به وجود می‌آید.

پیش از هر چیز باید توجه داشت که ازدواج، ماهیتى جدا از استخدام دارد. در ازدواج هر فردی براى خود مونس، مایه آرامش، همدم، شریک زندگى و همسر بر مى گزیند. در این حالت زن و شوهر مکمّل یکدیگر و شریک زندگى هم هستند.

از اینرو عموم افراد براى آنکه بتوانند کانون خانه و خانواده را گرم نگه دارند با حفظ نشاط در صدد تعامل و همکاری با یکدیگر هستند؛ در نتیجه هر یک از افراد با توجه به اصل فداکاری، رضایت‌مندى، مهر و عطوفت و بر مبناى توانمندى ها و استعدادهایشان خویش را از نظر اخلاقى (نه به صورت الزام قانونی) مقیّد به تقسیم کار می‌کنند و با همسر خود تعامل می‌کنند.

کار در منزل وظیفه زن نیست

بسیاری از فعالیت‌هایی که عموم زنان ایرانی در منزل انجام می‌دهند مثل پخت و پز، شستشو و… هیچ کدام وظیفه زنان نیست بلکه همگی ناشی از لطف و محبت آنان به خانواده است. با این حال  از آنجا که لطف و محبت شرط زندگی خانوادگی است، توصیه می‌شود بانوان همانند آنچه در زمان کنونی مرسوم است، مدیریت منزل را به بهترین نحو انجام دهند.

اخلاق و فداکاری در زندگی ضروری است

باید توجه داشت که کانون خانواده جاى علاقه و عشق و اخلاق انسانى است نه جاى قانون. قانون مرز‌ها را مشخص می‌کند و آخرین مرحله‌ای است که افراد خانواده به آن توجه می‌کنند. هر کدام از زن و شوهر در ابتدا بایستی فداکاری و تعامل را سرلوحه فعالیت‌هایشان قرار دهند و در نهایت به وظایف حقوقی یکدیگر توجه کنند.

با این توضیح اگر چه انجام دادن کارهای داخل خانه و شستشو و پخت و پز و … از وظایف قانونی زنان نیست یا برخی رفتارها و خرید کردن‌ها از وظایف مردان نیست لکن شایسته است بر اساس تقسیم کاری که در مورد امور مربوط به خانه صورت می گیرد ، هر کدام از زنان و مردان نیز عهده دار بخشی از امور باشند.

در این حالت است که بسیاری از رفتارها و فداکاری‌های زنان به زندگی معنا می‌بخشد چراکه خانه داری هوشمندانه و همسرداری هنرمندانه می تواند نقش بسیار مهمی در تعالی و کمال زن و خانواده و فرزندان ایفا نماید.

از این روست که در آموزه‌های دینی خانه داری و همسرداری زن به اندازه جهاد در راه خدا ارزشمند دانسته شده است. [1]

حقوق خانواده تنها حداقل‌ها را مشخص می‌کند

با وجود اینکه بسیاری از همسران بیش از مقدار وظیفه خود برای خانواده تلاش می‌کنند اما این به معنای آن هم نیست که هیچ محدوده‌ای برای وظایف قانونی تعیین نیست.

لازم است هر کدام از همسران در کنار رفتارهای اخلاقی و فداکاری‌ها، قوانین و وظایف قانونی نیز داشته باشند تا مرز وظایفشان مشخص باشد.

به عبارت دیگر  روحیه تعامل و همکاری، اخلاق و کرامت در زندگی اصل اولیه است و وظایف قانونی تنها حداقل‌های لازم را مشخص می‌کند و در شرایطی که هر یک از همسران به وظایف حقوقی خود عمل نکند، قابلیت پیگرد خواهد داشت.

به عنوان مثال اگر شوهری در صدد سوء استفاده باشد و از فعالیت هاى رایگان خانم ها بهره ببرند بدون آنکه به نحوى در صدد جبران آن باشند، زنان حق قانونى براى مطالبه مالى دارند.

امروزه نیز در اسناد ازدواج، یکى از تعهّدات آن است که اگر زن و مرد پس از چند سال به هر دلیلى از همدیگر جدا شدند، حقوقی به نفع زنان در راستاى جبران اُجرت کارهاى خانگى زنان خانه دار در نظر گرفته شده است.

البته در صورتى که آن کارها تبرّعى و رایگان و بدون قصد اجرى نباشد.

وظایف دو دسته‌اند: اخلاقی و حقوقی

بر این اساس هر کدام از زن و مرد دارای دو دسته وظایف قانونی و وظایف اخلاقی هستند؛

1- وظایف قانونی و حقوقی آن دسته وظایفی است که سرپیچی از آن معصیت بوده، جرم است و زمینه ساز عذاب اخروی و دنیوی هر دو می گردد. در صورتی که زن یا شوهر به وظایف حقوقی خود عمل نکنند قابل پیگیری کیفری در دادگاه است.

به عنوان مثال نفقه زن و فرزندان از تکالیف قانونی مرد است و اذن شوهر برای خروج از منزل یا برای کارکردن نیز از وظایف قانونی زن تلقی می شود.

2- وظایف اخلاقی که بر اساس فداکاری و تعامل همسران انجام می‌شود. غذا پختن و انجام کارهای منزل از وظایف قانونی زن نیست لکن به جهت اینکه نهاد خانواده صرفا با وظایف و تکالیف حقوقی قابل اداره نیست، عموم همسران در زندگی فداکاری می‌کنند و بیش از وظایف خود را انجام می‌دهند.

به عنوان مثال مرد کارهای سنگین و طاقت فرسای بیرون خانه را انجام می دهد و زن نیز وظایف مهم خانه داری و فرزند داری را برعهده می گیرد.