برهان نظم و چالش های الحاد جدید اثری از حمید رضا شاکرین، عضو هیئت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است

. او در این اثر به بررسی و بازشناسی برهان نظم، مسائل و پرسش های مطرح شده پیرامون آن می‏پردازد. این کتاب در 136 صفحه توسط کانون اندیشه جوان به چاپ رسیده است.

برهان نظم و خداشناسی

برهان نظم یکی از قدیمی ترین و مشهورترین براهینی است که در حوزه خداشناسی مورد توجه خداباوران بوده است و از طریق آن مسایل مهمی همچون اصل وجود خداوند، حکمت و قدرت او اثبات می‏شود.

امروزه با رشد جریانات خداناباور و پروپاگاندای رسانه ای آن و به کمک نظریات برخی همچون جان هاسپرز و دانشمندان علوم تجربی مثل ریچارد داوکینز (زیست شناس) و ویلیام هاوکینگ (فیزیکدان) این برهان با چالش ها و مسایلی  مواجه گشته است که قبلا مطرح نبوده و به تبع پاسخ به این اشکالات کار علمی و متقنی را می‏طلبد که جای هیچ شک و شبهه ای باقی نماند.

بخش‌های کتاب

نویسنده دراین اثر طی سه فصل به بررسی برهان نظم و اشکالات مطرح شده آن میپردازد.

فصل اول به بیان مبانی و کلیات می‌پردازد. در واقع بازشناسی مفهوم نظم، معنای لغوی و تعریف اصطلاحی آن، ارکان نظم ، گونه ها و مبانی ابتناء آن نقش مهمی در این استدلال دارد. بسیاری از چالش‌های پیرامون این استدلال، پیرامون تعریفی است که افراد از نظم دارند. از اینرو در این فصل مباحثی در شناخت مبادی و مبانی نظم مورد بررسی قرار گرفته است.

نویسنده در ادامه این فصل، به تقریر برهان (تبیین آن) پرداخته و با بازشناسی جایگاه آن در متون دینی و تبیین رابطه نظم و شعور فصل اول را به پایان میبرد. برهان نظم از نگاه بسیاری از اندیشمندان ارتباط مستقیمی با اثبات شعور و هوشمندی دارد. به عبارت دیگر از نگاه بسیاری از فیلسوفان، برهان نظم تنها وجود ناظم را اثبات نمی‌کند بلکه می‌توان شعور و هوشمندی او را نیز اثبات کند. 

نویسنده در فصل دوم با بررسی اشکالاتی نظیر: ابهام مفهومی نظم و عینی نبودن آن سخن خود را آغاز می‌کند. وی در ادامه با طرح مسئله سحابی های سرگردان به عنوان یکی از نمونه هایی نامنظم به مواجهه با این چالش می‌پردازد چراکه برخی گمان می‌کنند که سحابی‌های نامنظم، در تضاد با نظم این جهان است و برهان نظم را به چالش می‌کشد. نویسنده در این فصل با تحلیل این مسئله، به بررسی و نقد آن می‌پردازد.

در ادامه کتاب نیز نویسنده اشکالاتی را طرح می‌کند که رابطه بین نظم و ناظم را به چالش می‌کشد. این اشکالات بیشتر در صدد اثبات بی‌نظمی در جهان نیستند بلکه بیشتر در صدد آن هستند که اگر نظمی در جهان وجود دارد، نشانگر وجود ناظم نیست. به عنوان مثال، نسبت برهان نظم و قانون علیت و خدشه‌هایی که به علیت وارد شده است، از جمله مسائلی است که در این فصل پرداخته می‌شود.

در این فصل همچنین به مسائلی دیگر همچون اینکه آیا برهان نظم توانایی اثبات وجود خدا، قدرت و حکمت او، شعور در عالم و … را دارد و دیگر مسائل مشابه را مطرح و پس از تحلیل، آن‌ها را مورد انتقاد قرار می‌دهد.

گزیده کتاب برهان نظم و چالش‌ های الحاد جدید

نظم به گونه‌های مختلفی تعریف شده است. برخی از فیلسوفان نظم را به هماهنگی بین اجزاء عناصر و امور مختلف در ارتباط با یک هدف و غرض معین تعریف می‌کنند. برخی دیگر در تعریف آن آورده‌اند: نظم عبارت است از نوعی پیوند و همکاری بین اجزای یک مجموعه در راستای تحقق هدفی معین به گونه‌ای که هر جزئی از اجزا مکمل دیگری است و فقدان هر جزء موجب می‌شود مجموعه فاقد اثر مطلوب و هدف مد نظر باشد.

در توضیح نظم طبیعی نیز آورده‌اند واقعیت نظم در یک پدیده طبیعی جز این نیست که اجزای مختلفی از نظر کیفیت و کمیت دور هم گرد آیند تا در پرتو همکاری اجزای آن هدف مشخص تحقق یابد. اندیشمندان غربی نیز تعریف نسبتاً مشابه‌ی از نظم به دست داده‌اند.(جهت بازدید دیگر آثار استاد حمیدرضا شاکرین به همین پایگاه مراجعه کنید)

مخاطبان این کتاب

خواندن این کتاب به علاقمندان مباحث کلام جدید و پژوهشگران حوزه الهیات و فلسفه توصیه می‌شود.

تهیه کتاب

برای تهیه نسخه چاپی به اینجا مراجعه کنید.

برای تهیه نسخه الکترونیکی به اینجا مراجعه کنید.