خشونت مذهبی [1] اصطلاحی است که در دوره مدرن رایج شده است. سوال این است که خشونت مذهبی چیست و چه تفاوتی با خشونت غیرمذهبی دارد؟ ویلیام تی. کاوانا[2] در کتاب اسطوره خشونت مذهبی[3] تلاش کرده تا به این سوال مهم پاسخ دهد. فصل اول کتاب با عنوان «کالبدشناسی اسطوره خشونت مذهبی» با مرور آثار …
جهاد و جنگ دو واژه پربسامد در ادبیات دینی و عصر حاضر است. در واقع حمله نظامی دشمنان به کشور به هر بهانه‌ای، همواره فرصتی در ایجاد آگاهی و شناخت از ماهیت منازعه ایجاد می‌کند اما غالبا این آگاهی و نقش‌آفرینیِ ناظر به آن، به همان نبرد سخت و نظامی محدود می‌شود؛ حال آن که …
جنگ و رنج از دیرباز پیوند عمیقی داشته‌اند. به همین دلیل محدودیت‌ها و مشکلات ناشی از جنگ یکی از جدی‌ترین مسائل در حوزه شرّ و رنج بشر است. به همین دلیل چرایی و جایگاه جنگ در عالَم پرسش ناخودآگاه و یا حتی خودآگاه بسیاری از آدمیان است. حتی اگر جنگی به وسعت تاریخ را تجربه …
جنگ ایران و رژیم صهیونیستی و تحولات ناشی از منازعه‌های اخیر موجب شده است تا در سال‌های اخیر، تمرکز قابل‌توجهی از سوی اندیشمندان و صاحب‌نظران حوزه علوم انسانی، سیاست و روابط بین‌الملل معطوف به این مسئله گردد. برداشت‌های رایج از تقابل کنونی ایران با جهان غرب، به‌ویژه با رژیم صهیونیستی، اغلب آن را به سیاست‌ها …
نزاعی به وسعت تاریخ؛ ریشه‌های تمدنی جنگ ایران و رژیم صهیونیستی ادامه »
غدیر خم یکی از مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین رویدادهای تاریخ اسلام است که در آن پیامبر اکرم (ص) به دستور خداوند، در روز هجدهم ذی‌الحجه سال دهم هجری، در اجتماع عظیم مسلمانان در منطقه‌ای به نام غدیر، دست علی بن ابی‌طالب (ع) را بالا برد و وی را به عنوان جانشین و خلیفه پس از خود …
عید فطر و تعیین شروع ماه رمضان در جوامع اسلامی امری مهم و حساس به شمار می‌رود. این موضوع نه تنها از منظر مذهبی بلکه از منظر اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. یکی از پرسش‌های رایجی که هر سال در ابتدای ماه شوال مطرح می‌شود این است که چرا در کشورهایی …
ایده «علوم انسانی اسلامی» یا به تعبیر دقیق‌تر «علم دینی» نه وابسته به موضع‌گیری فرد خاصی است و نه محدود به جایگاه یک شخص خاص. این مفهوم ریشه در ضرورت‌های تاریخی تمدنی و حتی عقلانی دارد. مهم‌تر از این، مانند بسیاری از دیگر حوزه‌های علمی و دیسیپلین‌های علمی، علم دینی با طیف وسیعی از دیدگاه‌ها …
علم دینی؛ از تئوری تا تئوریسن! نقدی بر مصاحبه دکتر رضا غلامی ادامه »
پلورالیسم یا کثرت‌گرایی دینی، به عنوان رویکردی که به پذیرش و تحمل تنوع عقاید و باورها تاکید دارد، در ظاهر، فضایی برای گفتگو و تعامل بیشتر میان افراد جامعه فراهم می‌کند. اما این پرسش مطرح است که آیا این رویکرد، در بلندمدت نیز چنین تاثیری دارد؟ آیا پلورالیسم واقعاً باب گفتگو را باز می‌کند یا …
«زمان» در نزد حکما و عرفای مسلمان، واجد ساحات مختلفی است. فی‌المثل سیدحیدر آملی، عارف سدۀ هشتم هجری، از سه زمان کثیف، لیطف و الطف یاد می‌کند. با حذف ساحات مابعدالطبیعی از زمان و انحصار زمان به قلمروِ سوژۀ انسانی، زمان منحصر به مقوله‌ای کمّی و قابل محاسبه و کنترل برای انسان شد. زمان، شرط …
فتح ایران و دیگر فتوحات اسلامی همواره مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و نیز عموم جامعه بوده است. پیش از هر چیز در بررسی مبنای فکری و عملی فتوحات اسلامی، باید به سیره پیامبر(ص) در فتح مکه پرداخت تا از رهگذر بررسی یک نمونه عینی در تاریخ اسلام، به نگاه واقع بینانه تری نسبت به …
مذهب و دین و دینداری از جمله مسائل بنیادین در جوامع مختلف است. حس عمومی[1]، عمدتاً افراد را به افراد دیندار و افراد بی‌دین تقسیم‌بندی می‌کند. این تقسیم‌بندی مربوط به استعمال عامیانه است که فایده عملی دارد. جامعه‌شناسی دین در ایران نیز بر اساس این تقسیم‌بندی مباحث خود را سازمان‌دهی کرده است. مبتنی بر این …
بوعلی حسین بن عبدالله بن سینا (۳۷۰-۴۲۸ق)، مشهور به ابن سینا، فیلسوف مشهور مسلمان و پزشک نامدار ایرانی است. او در عرصه‌های مختلف علمی صاحب ایده و فکر بوده است. وی هم در زمانه خود تأثیرات بسزایی داشت و هم بر پسینیان اثرگذار بوده است. اندیشه فلسفی ابن‌سینا، تأثیرات مهمی بر تفکر فلسفی اسلامی و …
جهاد از جمله بایسته‌ها و آموزه‌های اسلامی است که جنبه‌های سخت و دشواری را با خود به همراه دارد.[1] همین امر موجب شده تا مسئله جنگ در ادیان به یک چالش الهیاتی، اجتماعی و سیاسی تبدیل شود. اینکه ادیان و به طور خاص، اسلام چه نگاهی به جنگ دارد و چرا چنین نگاهی دارد؟ گونه …
محسن حسام مظاهری از جمله افرادی است که در مطالعات خود مسیر جامعه‌شناسی دین را در پیش گرفته است. جامعه شناسی دین، دین را به عنوان یک پدیده منقطع از مبانی و مبادی الهیاتی آن مطالعه می‌کند ولی جامعه شناسی دینی، جامعه را بر اساس مبانی دینی مطالعه می‌کند. از اینرو جامعه شناسی دین و …
جامعه شناسی دین و پدیده‌های اجتماعی دین؛ نقدی بر نگاه محسن حسام مظاهری به عاشورا ادامه »
جنگ مذهبی، همواره در زمره مهم‌ترین رخدادهای تاریخ بشر بوده است. رخدادی که گاه منجر به تغییرات مثبت و گاه منجر به تغییرات منفی در زندگی جمعی و فردی آدمیان شده است. افزون بر این فتوحات، لشگرکشی و کشورگشایی سنت معمول حاکمان بوده است. شاید بتوان گفت هنوز هم این سنت وجود دارد؛ اگرچه به …
