عید فطر و  تعیین شروع ماه رمضان در جوامع اسلامی امری مهم و حساس به شمار می‌رود. این موضوع نه تنها از منظر مذهبی بلکه از منظر اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. یکی از پرسش‌های رایجی که هر سال در ابتدای ماه شوال مطرح می‌شود این است که چرا در کشورهایی مانند ایران، اعلام عید فطر با سایر کشورها همخوانی ندارد.  این موضوع در کنار دیگر پرسش‌هایی که پیرامون روزه و ماه رمضان وجود دارد (به

ایده «علوم انسانی اسلامی» یا به تعبیر دقیق‌تر «علم دینی» نه وابسته به موضع‌گیری فرد خاصی است و نه محدود به جایگاه یک شخص خاص. این مفهوم ریشه در ضرورت‌های تاریخی تمدنی و حتی عقلانی دارد. مهم‌تر از این، مانند بسیاری از دیگر حوزه‌های علمی و دیسیپلین‌های علمی، علم دینی با طیف وسیعی از دیدگاه‌ها و نظریات مواجه است. این موضوع تنها مختص جامعه ایرانی یا قلمرو جغرافیایی ایران نیست؛ بلکه مسئله‌ای است که در سطح جهانی، توسط متفکران مختلف

پلورالیسم یا کثرت‌گرایی دینی، به عنوان رویکردی که به پذیرش و تحمل تنوع عقاید و باورها تاکید دارد، در ظاهر، فضایی برای گفتگو و تعامل بیشتر میان افراد جامعه فراهم می‌کند. اما این پرسش مطرح است که آیا این رویکرد، در بلندمدت نیز چنین تاثیری دارد؟ آیا پلورالیسم واقعاً باب گفتگو را باز می‌کند یا در نهایت به انسداد آن منجر می‌شود؟ چیستی پلورالیسم پلورالیسم، یا کثرت‌گرایی دینی، به عنوان یکی از مفاهیم بنیادین در فلسفه دین و مطالعات اجتماعی،

«زمان» در نزد حکما و عرفای مسلمان، واجد ساحات مختلفی است. فی‌المثل سیدحیدر آملی، عارف سدۀ هشتم هجری، از سه زمان کثیف، لیطف و الطف یاد می‌کند. با حذف ساحات مابعدالطبیعی از زمان و انحصار زمان به قلمروِ سوژۀ انسانی، زمان منحصر به مقوله‌ای کمّی و قابل محاسبه و کنترل برای انسان شد. زمان، شرط پدیدارهای سوژۀ کانتی است. در اینجا دیگر نه خبری از زمان لطیف و الطف است و نه وجود، مقدم بر زمان معنایی دارد، بلکه زمان،

فتح ایران و دیگر فتوحات اسلامی همواره مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و نیز عموم جامعه بوده است. پیش از هر چیز در بررسی مبنای فکری و عملی فتوحات اسلامی، باید به سیره پیامبر(ص) در فتح مکه پرداخت تا از رهگذر بررسی یک نمونه عینی در تاریخ اسلام، به نگاه واقع بینانه تری نسبت به مسئله فتوحات دست یابیم. مکه پس از بیست سال مقاومت در برابر اسلام با درایت نبی اکرم(ص) تحت نفوذ حاکمیت اسلام درآمد؛ آن هم با

مذهب و دین و دینداری از جمله مسائل بنیادین در جوامع مختلف است. حس عمومی[1]، عمدتاً افراد را به افراد دیندار و افراد بی‌دین تقسیم‌بندی می‌کند. این تقسیم‌بندی مربوط به استعمال عامیانه است که فایده عملی دارد. جامعه‌شناسی دین در ایران نیز بر اساس این تقسیم‌بندی مباحث خود را سازمان‌دهی کرده است. مبتنی بر این تقسیم‌بندی، مدرنیته و علم سکولار غربی در فضایی خارج از دین شکل گرفته‌اند و متدینان به دین اسلام، درون دین قرار دارند. با این حال،

بوعلی حسین بن عبدالله بن سینا (۳۷۰-۴۲۸ق)، مشهور به ابن سینا، فیلسوف مشهور مسلمان و پزشک نامدار ایرانی است. او در عرصه‌های مختلف علمی صاحب ایده و فکر بوده است. وی هم در زمانه خود تأثیرات بسزایی داشت و هم بر پسینیان اثرگذار بوده است. اندیشه فلسفی ابن‌سینا، تأثیرات مهمی بر تفکر فلسفی اسلامی و فلسفه اروپایی داشته است. وی در غرب به نام اویسنا (Avisina) و به لقب امیر پزشکان شناخته شده است. مهمترین آثار وی در حوزه‌های فلسفه

جهاد از جمله بایسته‌ها و آموزه‌های اسلامی است که جنبه‌های سخت و دشواری را با خود به همراه دارد.[1] همین امر موجب شده تا مسئله جنگ در ادیان به یک چالش الهیاتی، اجتماعی و سیاسی تبدیل شود. اینکه ادیان و به طور خاص، اسلام چه نگاهی به جنگ دارد و چرا چنین نگاهی دارد؟ گونه شناسی جنگ جنگ اقسام گوناگونی دارد، پیش از آنکه بخواهیم نگاه اسلام به جنگ را بررسی کنیم، ضروری است تا به گونه‌های جنگ توجه کنیم

محسن حسام مظاهری از جمله افرادی است که در مطالعات خود مسیر جامعه‌شناسی دین را در پیش گرفته است. جامعه شناسی دین، دین را به عنوان یک پدیده منقطع از مبانی و مبادی الهیاتی آن مطالعه می‌کند ولی جامعه شناسی دینی، جامعه را بر اساس مبانی دینی مطالعه می‌کند. از اینرو جامعه‌ شناسی دین و جامعه شناسی دینی، دو رویکرد متفاوت از همدیگر می‌باشند. امتداد جامعه شناسی دین آن است که تغییرات غیردینی و ضددینی را نیز به عنوان یک

جنگ مذهبی، همواره در زمره مهم‌ترین رخدادهای تاریخ بشر بوده است. رخدادی که گاه منجر به تغییرات مثبت و گاه منجر به تغییرات منفی در زندگی جمعی و فردی آدمیان شده است. افزون بر این فتوحات، لشگرکشی و کشورگشایی سنت معمول حاکمان بوده است. شاید بتوان گفت هنوز هم این سنت وجود دارد؛ اگرچه به شیوه‌هایی نوین‌تر. نگاهی کوتاه به رخدادهای دو قرن اخیر این ادعا را تأیید می‌کند. با این حال این مسئله هنگامی که رنگ و بوی دینی

عقلانیت به عنوان بنیان سکولاریسم معرفی می‌شود. با این حال باید دانست عقلانیت در ذات خود مستلزم انکار دین و آگاهی دینی نیست بلکه عقل با اثبات حقایق و معارف فراعقلی، در دامنۀ معرفت دینی قرار گرفته و حریم سنت‌های الهی را پاس می‌دارد. نتیجه این مهم ارج نهادن به مفاهیم و ارزش‌های دینی است. عقل در دوره مدرن در دوره مدرن ولی عقلانیت مسیر دیگری را پیمود و رابطه خود را با دین و معارف فراعقلی قطع کرد.  اگر عقلانیت

در عقلانیت دینی و مسائل مربوط به آن، مسئله اصلی آن است که آیا گزاره‌های دینی عقلانی هستند؟ آیا با تحلیل منطقی می‌توان درستی آن‌ها را تأیید کرد؟ لکن قبل از آن ضروری است تا مشخص شود که معنا و شاخصه عقلانیت دینی چیست؟ در چه حالتی می‌توان گفت یک دین و گزاره‌های آن عقلانی می‌باشند و در چه حالت می‌توان آن را غیرعقلانی دانست؟ البته باید توجه داشت که با فرض عقلانی بودن دین نیز باید بررسی کرد که

عقلانیت دینی ایده‌ای در برابر عقلانیت مدرن (عقلانیت سکولار) است. عقلانیت دینی، همسو با وحی و آسمان است ولی عقلانیت مدرن خودبنیاد است و رابطه‌ی چندان خوشایندی با دین، وحی و آسمان ندارد. طبیعی است که این دو قرائت از عقلانیت با یکدیگر چالش داشته باشند. سکولاریسم محصول عقلانیت خودبنیاد مدرن است. هنگامی که دنیای مدرن (پساقرون وسطی) عقلانیت را از وحی جدا کرد، زندگی دنیوی بشر را نیز از حاکمیت دین خارج کرد. پیامد آن نیز در تمام علوم

اصطلاح پلورالیسم از واژه لاتین Ploralis  به معنای گرایش به کثرت گرفته شده و به عناوینی چون اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اخلاقی، معرفتی و از جمله دینی اضافه می‌شود. هیک و پلورالیسم دینی پلورالیسم دینی را معمولا با نام جان هیک می‌شناسند. (برای مطالعه بیشتر نسبت به تفاوت پلورالیسمِ جان هیک با دیگر اندیشمندان و نیز نسبت نظریه وی با نسبیت به اینجا مراجعه کنید) پلورالیسم دینیِ او چند مرحله را طی می‌کند. البته نسبت به تعداد این مراحل بین اندیشمندان اختلاف

تاریخی نگری به دین از جمله نگره‌های فلسفی است که در تمدن غرب مطرح شده است. اوج تاریخی نگری به دین در نظرات هایدگر، گادامر و مارگولیس به ظهور رسیده است. عموم این نظرات ناشی از مبانی انسان‌شناختی و به طور خاص نظریه «تاریخ‌مندی انسان» است. اینکه هر انسانی موجودی محدود با پیشینه‌ای منحصر به فرد و محصور به حیطهٔ زمان و مکان بوده و تمام این خصوصیات، ذاتی او محسوب می‌شوند. در واقع تاریخ‌مندی انسان برای او پیش‌ساختارهای فهم