معنای زندگی و ایمان دینی
معنای زندگی، از بنیادی‌ترین مسائلی است که انسان از آغاز تاریخ به آن فکر می‌کرده است. اینکه چرا اینجا هستیم و به کجا می‌رویم؟ آخرش که چه؟ بعدش چه می‌شود؟ آخرش چه شکلی است؟ این سوالات زندگی را برای آدمی معنا می‌کنند و به زندگی او معنابخشی می‌کنند. در واقع تمام این پرسش‌ها را می‌توان به صورت یک کلان‌مسئله مطرح کرد که چه چیزی به زندگی ما معنا می‌دهد؟ پاسخ به این پرسش‌ها، برای بسیاری از افراد، رمز خوشبختی و رضایت از زندگی است.
چرا معنای زندگی مهم است؟
اهمیت معنای زندگی به اندازه‌ای است که می‌توان تا مدتها از آن سخن گفت. در واقع اهمیت معنای زندگی، چیزی جدا از اهمیت زندگی نیست؛ چراکه معنای زندگی تأثیر مستقیمی بر کیفیت و کمیّت زندگی دارد. (برای مطالعه بیشتر به کتاب انسان و ایمان مراجعه کنید) بخشی از این تأثیرات عبارتند از:
- انگیزه بخشی
معنای زندگی مثل یک قطب‌نماست و جهت زندگی ما را مشخص می‌کند. کسی که معنای زندگی‌اش پول است، به سمت پول پیش می‌رود و آنکه معنای زندگی‌اش را در چیز دیگری جستجو می‌کند، حرکتش به سمت اوست. معنای زندگی، هدایتگر انسان در زندگی است. به همین دلیل است که معنای زندگی، انسان را از پوچی نجات می‌دهد.
- مقاومت در برابر سختی‌ها و امیدبخشی
مقاومت و صبوری رمز موفقیت انسان در عرصه‌های مختلف است زیرا زندگی همواره پر از چالش و سختی است. هرچه هدف و معنای زندگی افراد عمیق‌تر، دقیق‌تر و کامل‌تر باشد، دربرابر مشکلات مقاوم‌تر خواهند بود؛ چراکه رسیدن به آن هدف برایشان آن قدر مهم است که همه سختی‌ها را به جان می‌خرند.
در واقع معنای زندگی آدمی را مصمم می‌کند تا پشتکار بیشتری داشته باشد و با در نظر گرفتن آن، امیدوارتر خواهد بود و در نتیجه در برابر سختی‌ها مقاومت و تاب‌آوری بیشتری خواهد داشت.
- رشد و توسعه فردی
هنگامی که انسان معنایی برای زندگی خود پیدا می‌کند، انگیزه قوی‌تری برای شد خواهد داشت و در نتیجه آن مقاومت بیشتری پیدا می‌کند. در پرتو این مهم، توانمندی‌های شخصی و ظرفیت‌های پیرامونی خود را شناسایی و گسترش می‌دهد و به تدریج به توسعه فردی خویش می‌پردازد.
- احساس رضایت
داشتن معنایی مشخص در زندگی، به ما احساس رضایت و آرامش می‌دهد و به ما کمک می‌کند تا از زندگی خود لذت ببریم. کسانی که معنایی و هدفی برای زندگی ندارند، ناامید و در معرض پوچ‌گرایی خواهند بود و در نتیجه آن رضایت کمتری از زندگی خود خواهند داشت.
تأثیر باورها و ایمان مذهبی بر معنای زندگی
باورهای دینی و ایمان مذهبی، از مهم‌تری عوامل شکل‌دهنده معنای زندگی انسان‌ها است. باورهای دینی بدان جهت که گونه‌ای از شناخت جهان و هستی‌شناسی را فراهم می‌کند، غایت زندگی را نیز ترسیم می‌کند. در پرتو این مهم، افراد راحت‌تر و عمیق‌تر هدف زندگی را ترسیم می‌کنند و در نتیجه آن جهت‌گیری مناسب‌تری در زندگی خود پیدا می‌کنند. بر این اساس، باورهای دینی و ایمان مذهبی نقش مستقیمی در معنای زندگی دارد.
- هدفمندی فرامادی
دین و باورهای دینی از سنخ متافیزیک است. جهان متافیزیک نیز فراتر از ماده است و محدودیت‌های مادی را ندارد. به همین دلیل بسیرای از محدودیت‌های این جهانی را ندارد. از اینرو باورهای دینی، اهدافی فراتر از این جهان و عالم ماده را ترسیم می‌کند. این هدف، می‌تواند رسیدن به رضایت خداوند، دستیابی به بهشت، یا خدمت به بشریت باشد.
در واقع اهداف فرامادی، از جهتی از پوچی و بیهودگی افراد جلوگیری می‌کند و از جهتی آدم را در مواجهه با جهانی بی‌نهایت قرار می‌دهد تا بتواند اهداف بالاتر و عمیق‌تری داشته باشد.
- هویت شخصی
دین به افراد هویتی مشخص می‌دهد. در واقع دین نقش افراد در هستی را تعیین می‌کند. به عبارت دیگر، دین افراد را متعلق به یک گروه بزرگ‌تر می‌کند و بر این اساس برای آن‌ها نقش تعریف می‌کند. این حس تعلق، هم احساس امنیت و آرامش را برای افراد به ارمغان می‌آورد و هم اهداف متناسب با آن نقش را تعریف می‌کند. بدین صورت، دین با هویت بخشی به افراد، به زندگی آن‌ها معنا می‌دهد و به آن‌ها در مواجهه منطقی با چالش‌های زندگی کمک می‌کند.
- اخلاق و ارزش‌ها
دین، مجموعه‌ای از ارزش‌ها و اصول اخلاقی را ارائه می‌دهد که به افراد کمک می‌کند تا رفتار درست و نادرست را تشخیص دهند و زندگی خود را بر اساس این ارزش‌ها شکل دهند. در حقیقت بخش مهمی از پوچ‌گرایی افراد ناشی از حیرت و سردرگمی است. سردرگمی در اینکه خوب چیست و بد کدام است؟ دین به سبب آنکه مجموعه‌ای از ارزش‌ها و اصول رفتاری و اخلاقی را تعیین می‌کند، سردرگمی افراد را کاسته و در بحران حیرت به آنان کمک می‌کند.
- معنابخشی به مرگ
مرگ همواره یکی از ترس‌های بزرگ انسانی بوده است. اگر مرگ را به پایان زندگی تفسیر کنیم، زندگی بی‌معنا می‌شود و تمام تلاش‌ها و رفتارهای آدمی در طول زندگی بیهوده خواهد بود.
همچنین اگر تصویر آدمی از مرگ، تصویر مبهمی باشد، عملا نمی‌تواند هدف مشخصی برای زندگی خود ترسیم کند و در نتیجه آن به پوچی و بی‌معنایی می‌رسد.
یکی از کارکردهای دین و آموزه‌های دینی، تفسیر مشخص مرگ است. تفسیری که نشان می‌دهد که مرگ پایان زندگی نیست بلکه شروع یک زندگی جدید است که از سویی به زندگی این جهانی مرتبط است و از سوی دیگر آینده انسان را رقم می‌زند.
بر این اساس، دین به انسان‌ها کمک می‌کند تا با مرگ که بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی است، کنار بیایند. باور به زندگی پس از مرگ و پاداش و کیفر اعمال، به انسان‌ها امید و آرامش می‌دهد. (مطلبی پیرامون دل پاک و ایمان، ظاهر و عمل درهمین پایگاه قابل مشاهده می‌باشد)
نتیجه‌گیری
باورهای مذهبی، نقش مهمی در شکل‌دهی به معنای زندگی انسان‌ها ایفا می‌کنند. این باورها، به افراد هدف، هویت، امید و نظامی از ارزش‌ها را به ارمغان می‌آورد. همچنین دین تفسیری فرامادی از هستی و مرگ ارائه می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کنند تا با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیایند و به اهدافی والاتر و عمیق‌تر بیندیشند و در نتیجه آن معنای روشن‌تری برای زندگی خود ترسیم کند. این امر در نهایت موجب می‌شود تا افراد از پوچی دور شوند و در نتیجه آن توسعه فردی و اجتماعی یابند.
