رابطه علم و دین از منظر چهار حکیم مسلمان معاصر کتابی از دکتر مهدی گلشنی است. این اثر توسط مجمع عالی حکمت اسلامی در سال 99 و در 120 صفحه به چاپ رسید.
علم و دین
رابطه علم و دین یکی از چالش‌های مهم معرفتی در جهان امروز است. از اینرو یکی از مباحث جدی و از دغدغه های جمع زیادی از اندیشمندان است. از نگاه مهدی گلشنی، ادیان ابراهیمی در این موضوع اشتراکات فراوانی دارند. از اینرو حکیمان مسلمان نیز در این زمینه دارای ایده‌های متعدد می‌باشند. این پاسخ‌ها از سویی بر مبانی عقلی استوارند و از سوی دیگر با اندیشه‌های دینی همسویی دارند.
باور دکتر گلشنی بر آن است که حکمت و اندیشه اسلامی توانمندی ویژه‌ای در بررسی رابطه علم و دین دارد؛ در نتیجه اندیشمندان مسلمان در این میدان فراتر از دیگران خواهند بود. بدین جهت، نگره حکیمان و فیلسوفان مسلمان به رابطه علم و دین، می‌تواند فصل جدیدی از تعامل و گفتگوی میان علم و دین و فلسفه را فراهم آورد و به همین واسطه می‌تواند اثرگذار ویژه‌ای در گفتمان بین ادیانی داشته باشد.
مهدی گلشنی؛ نویسنده کتاب
مهدی گلشنی (زادهٔ ۱۳۱۷ (خورشیدی)، اصفهان)، فیزیک‌دان و نظریه‌پرداز ایرانی است. او همچنین پژوهش‌ها و نظریاتی در فلسفه علم و به طور خاص مسائل پیرامون علم و دین دارد. وی فارغ التحصیل مقطع دکتری دانشگاه برکلی آمریکا در رشته فیزیک با گرایش ذرات بنیادی است. او استاد عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و استاد دانشگاه صنعتی شریف نیز بوده است.
وی از برگزیدگان همایش چهره‌های ماندگار در عرصه فیزیک و برنده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران است.
محتوای کتاب
اساس این کتاب پیرامون 8 پرسش بنیادین در حوزه علم و دین است. این پرسش‌ها عبارتند از:
1-تعریف علم و دین از نظر حضرتعالی چیست؟
2-آیا تعارضی بین تعریف خود از ایندو میبینید؟
3-از نظر شما تعارض بین علم و دین در کجا می‌تواند رخ دهد؟
4-چه زمینه هایی موجب تعارض بین علم و دین شده؟
5-سهم دین در توسعه علم در غرب چه بوده است؟
6-آیا علم دینی امکان دارد و میتوان یک علم دینی داشت؟
7-آیا علم می‌تواند دین را نادیده بگیرد؟
8-آیا میتوان حوزه های علم و دین را از هم تفکیک کرد؟
مهدی گلشنی این پرسش‌ها را از چهار حکیم مسلمان ایرانی؛ علامه حسن زاده آملی، آیت الله جوادی آملی، آیت الله سبحانی و آیت الله مصباح یزدی طرح کرده و پاسخ‌های ایشان را در این کتاب گردآوری کرده است.
این کتاب همزمان که دریچه ای به ژرفای اندیشه استوانه های حکمی ایران اسلامی بر روی پژوهندگان عرصه علم و دین و منادیان وحدت ادیان توحیدی میگشاید، لذت مطالعه ی اثری علمی و دقیق را هم برای مخاطبان خود به ارمغان می‌آورد. (برای مشاهده بیشتر کتب دکتر مهدی گلشنی که در همین پایگاه مورد بررسی قرار گرفته ، اینجا مراجعه کنید.)
هدف «رابطه علم و دین از منظر چهار حکیم مسلمان معاصر»
ایده نگارش این کتاب پس از فروردین 1371 در چهارمین کنفرانس انجمن اروپایی علم و الهيات شگل گرفت. در این رویداد اندیشمندان مختلفی ااز کشورهای اروپایی و آمریکایی و … گرد هم آمدند تا درباره مسائل چالش‌برانگیز میان علم و دین گفتگو داشته باشند.
دکتر مهدی گلشنی نیز به عنوان یک فیزیک‌دان مسلمان در این رویداد حضور یافته بود تا به عنوان یک اندیشمند و دانشمند مسلمان در حوزه مسائل مربوط به علم و دین اظهار نظر کند.
به سبب آنکه بعضی از کشیشان بعد از فراگرفتن آموزشهای دینی یا همزمان با آن تخصصی در علوم روز فیزیک زیست شناسی و …) و فلسفه به دست آورده بودند، این کنفرانس که از جمله رویدادهای انجمن اروپایی علم و الهیات به شمار می‌آمد، بسیار پر محتوا بوده است.
در کنفرانسی هم که در سال ۱۳۷۷ (۱۹۹۸م) از طرف مرکز علم و الهیات در دانشگاه برکلی کالیفرنیا آمریکا) تحت عنوان علم و جستجوی معنویت برگزار شده بود، گلشنی جزو سخنرانان اصلی کنفرانس بود. او علاوه بر سخنرانی، مقاله‌ای هم در زمینه مشترکات ادیان ابراهیمی در حوزه رابطه علم و دین در یکی از مجلات آنها نگاشت.
در اوائل دهه ۱۳۸۰ نیز انجمن بین المللی علم و دین شکل گرفت و گلشنی نیز در زمره مؤسسان آن قرار گرفت.
شرکت در این رویداد‌ها و کنفرانس‌ها گلشنی را به طرح 8 پرسش بنیادین در حوزه علم و دین از اندیشمندان مسلمان وادار کرد.
از اینرو وی نامه ای مشتمل بر هشت سؤال برای عده ای از عالمان و فلاسفه برجسته در جهان اسلام از اندونزی تا الجزایر و بقیه جهان از روسیه تا آمریکا فرستاد. نتیجه این پرسش‌ها کتاب «?Can Science Dispense with Religion» بود که توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به طبع رسید و ترجمه آن تحت عنوان «آیا علم می تواند دین را نادیده بگیرد؟» توسط بتول نجفی همسر دکتر مهدی گلشنی به چاپ رسید.
توسعه این ایده منجر به آن شد که آن پرسش‌ها از 11 شخصیت برجسته دیگر نیز مطرح شود که 8 نفر آنها از فیلسوفان مسلمان ایرانی پیش گفته بودند. کتاب حاضر نتیجه این پرسش و پاسخ‌ها از 8 اندیشمند مذکور است.
روش تهیه کتاب
برای تهیه نسخه چاپی کتاب به اینجا مراجعه کنید.
