ده باور بی اساس علم مدرن، کتابی از روپرت شلدریک و ترجمه علیرضا شفیعی‌نسب که انتشارات ترجمان علوم انسانی در سال 1401 آن را به بازار نشر ارائه کرده است. روبرت شلدریک زیست شناسی است آراء، افکار و نگاشته‌های او در مجامع علمی جنجال‌هایی به پا کرده است.

ده باور بی اساس علم مدرن، چه می‌گوید؟

این کتاب با اینکه درباره علم تجربی سخن می‌گوید، ولی کتابی فلسفی به شمار می‌آید و می‌توان آن را از جمله کتاب‌های مربوط به فلسفه علم در نظر گرفت.

ادعای اصلی این کتاب ادعایی بزرگ است که امروزه کمتر شنیده می‌شود. شلدریک می‌گوید: بسیاری از یافته‌های علم تجربی که امروزه به عنوان اصولی مسلم و بدیهی پنداشته می‌شوند، کمتر مورد بررسی دانشمندان بوده است.

او با طرح این ادعا، سعی دارد اصولی را بیان کند که نقش زیادی در اثبات علوم تجربی دارند ولی کمتر مورد توجه بوده‌اند بلکه حتی در مواردی بخشی از این اصول بی‌اساس هستند.

نگارنده این کتاب بیشتر به دنبال رویکردی انتقادی به جریان علم‌گرایی حداکثری است که امروزه و در جهان معاصر ترویج شده است. او باور دارد که بسیاری از تحقیقات علمی، بر پایه‌هایی بنا شده‌اند که می‌توان آن‌ها را نقد کرد.

همچنین او معتقد است، تحقیقات علمی بایستی بدون هیچ گونه جانبداری صورت پذیرد؛ در حالی که بسیاری از دانشمندان نتوانسته‌اند از گرداب جانبداری خود را رها کنند.

در واقع شلدریک می‌گوید اصول علمی که امروزه به عنوان پایه‌های بدیهی و مسلم علم تلقی می‌شوند، منجر به نوعی جزم‌گرایی در عرصه علم شده است در حالی که علم بایستی بر محور آزاداندیشی رشد پیدا کند. از اینرو پذیرش بی‌چون و چرایی این اصول علمی، اشتباهی بزرگ در جهان علم و تجربه است.

به عنوان مثال او از این اصل مسلم که هیچ واقعیتی جز جهان فیزیکی وجود ندارد، انتقاد می‌کند. اصلی که موجوداتی مثل خدا را انگاره ذهنی و حرکت موجودات مادی را بی‌هدف. وی باور دارد که این پیش‌فرض‌ها می‌توانند درست نباشد در حالی که در بسیاری از تحقیقات علمی فیزیک، زیست‌شناسی و … به عنوان یک قانون ثابت و قطعی تلقی می‌شوند.

علم‌گرایی یا علم‌زدایی

نگارنده معتقد نیست که زندگی بشر را بایستی خالی از علم و یافته‌های تجربی کرد؛ بلکه او معتقد است که اتفاقا علم تجربی، برای حیات بشر بسیار لازم و ضروری است.

با این حال بایستی توجه داشت که علم تجربی باید کاملا عینی و آزادانه به تحقیقات خود ادامه دهد و برخی گزاره‌ها مثل واقعیت نداشتن جهان غیرمادی، بی‌هدفی تکامل، غیرواقعی بودن خدا و… به عنوان پیش‌فرض‌های جزمی و قطعی تلقی نشوند. در حقیقت شلدریک به دنبال رشد آزاد علم و کمک‌رسانی به علم تجربی است نه علم زدایی.

کتاب شلدریک از نگاه دیگران

این کتاب چالش‌هایی در دنیای علم تجربی و علم مدرن فراهم آورد و نهایتا مخالفان پیدا کرد ولی با این حال این کتب مورد نکوداشت و تمجید افراد مختلفی قرار گرفته است. در ادامه گزارش پایگاه «کتابراه» درباره بخشی از تمجید‌های مربوط به این کتاب را مشاهده می‌کنید:

1) کتاب ده باور بی‌اساس علم مدرن اثری جذاب، انسانی و با طراوت است که هر فردی می‌تواند از آن لذت ببرد. دکتر شلدریک می‌خواهد انرژی و هیجان را به علم بازگرداند. (Jason Goodwin, Country Life)

2) روپرت شلدریک به طرز ماهرانه‌ای هر جزم را بررسی می‌کند و با شواهدی استدلال می‌کند که هر ده جزم اشتباه است.

بعد از خواندن این کتاب متقاعد شدم که حق با اوست. اگر موافقید که علم باید از قیدوبند باورهای کهنه رها شود، پس کتاب ده باور بی‌اساس علم مدرن را بخوانید. اگر موافق نیستید، آن را دو بار بخوانید. (Dean Radin, Ph.D., author of The Conscious Universe)

3) روپرت شلدریک ممکن است در قرن بیست‌ویکم همان چیزی باشد که چارلز داروین در قرن نوزدهم بود: کسی که علم را در مسیری فوق‌العاده و جدید فرستاد. تنها چیزی که در علم مسلم است، تغییر آن است.

در کتاب ده باور بی‌اساس علم مدرن شلدریک تصویری الهام‌بخش از این تغییرات ارائه می‌دهد. (Larry Dossey, M.D. author of Reinventing Medicine)

4) این کتاب جذاب مفروضات اساسی علم مدرن را زیر سوال می‌برد. من با روپرت شلدریک موافقم که در کنار سایر مشکلات، این فرضیات منسوخ مانع پیشرفت پزشکی می‌شوند، زیرا درک ما از سلامت و بیماری را به شدت محدود می‌کنند.

من کتاب ده باور بی‌اساس علم مدرن را به همکاران، دانشجویان، بیماران و دوستان خود توصیه می‌کنم. (Andrew Weil, M.D., author of Spontaneous Happiness)

___________________________________

برای تهیه فایل الکترونیکی این کتاب به اینجا مراجعه کنید

برای تهبه نسخه جاپی کتاب به اینجا مراجعه کنید.