علل گرایش به مادیگری از جمله سوالاتی است که همچنان برای خیلی‌ها مطرح است و تازگی دارد. اینکه چرا در جهان کنونی نمادهای بی‌دینی در سطح جهان گسترش یافته است؟ چرا بیشتر کشورهای جهان، ایده‌های دینی ندارند یا اگر هم دین دارند، در زندگی روزمره خود و به خصوص مسائل جاری جامعه خویش کمترین استفاده را از دین می‌کنند؟
این مسئله نه تنها نسبت به دین بلکه نسبت به همه مفاهیم غیبی صدق می‌کند و باعث شده در نگاه بشر امروز هرچه که مادی و محسوس نباشد، قابل درک نباشد. اگرچه در جامعه ایرانی کمیت و کیفیت مادیگری کمتر از آن چیزی است که در غرب مطرح است، ولی پرواضح است که موج مادیگری گستره وسیعی نسبت به گذشته خود پیدا کرده است؛ از اینرو این موضوع برای بسیاری از افراد همچنان طرح می‌شود که چه چیزی باعث شده تا بشر، رو به مادیگری آورد و امروزه بیشتر از گذشته به آن روی خوش نشان دهد؟
کتاب علل گرایش به مادیگری اثر شهید مرتضی مطهری، کتابی است که به خوبی توانسته به این مسئله بپردازد. بنابه آنچه در مقدمه کتاب آمده، این کتاب چندین بار تجدید چاپ شده است ولی در برخی از چاپ‌ها مطالبی از سوی نویسنده به آن افزوده شده است.
چرا سوال از علل مادیگری؟
همانطور که از نام کتاب مشخص است، دیدگاه شهید مطهری بر آن است که دین خاستگاه و منشأ فطری دارد؛ یعنی بشر در فطرت خود به دنبال دین است و به آن گرایش دارد. از اینرو اساس خلقت بشر باعث می‌شود که وی به دینداری گرایش داشته باشد.
نتیجه این نگاه آن است که اگر بشر در برخی مقاطع مثل زمان کنونی گرایش‌هایی به مادیگری، دین‌گریزی و یا حتی دین‌ستیزی پیدا کرده است، امری برخلاف طبیعتش می‌باشد.
بر این اساس، دین‌مداری یک اصل در زندگی انسان است و نیازی به تحقیق پیرامون علل دینداری نیست ولی دین‌گریزی و مادیگری خلاف اصل است؛ در نتیجه نیازمند تحقیق پیرامون علت و زمینه‌های آن هستیم.
گوشه‌ای از کتاب
نویسنده در این کتاب معتقد است موج مادیگری مدرن در جهان کنونی، به سبب اشکالاتی که در قرون وسطی و حاکمیتی مسیحیت کاتولیک بوده است، رخ داده است. از جمله این اشکالات می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- نارسایی مفاهیم دینی کلیسا و به طور خاص تصویری که از خدا در کلیسا ارائه می‌شد.
- خشونت‌های کلیسا در قالب دادگاه‌های تفتیش عقاید و …
- نارسایی مفاهیم فلسفی غرب در مسائل گوناگونی مثل علیت، مسئله تکامل، آفرینش، برهان نظم و… که در جهان‌بینی و دین‌گرایی انسان نقش بسزایی دارند
- نارسایی مفاهیم اجتماعی و سیاسی و استبداد عملی کلیسا
- ضعف منطقی افراد نادان در ترویج مفاهیم دینی فلسفی و سیاسی
- نقص روش‌های تبلیغی
- نامساعد بودن جوّ اخلاقی و اجتماعی
این عوامل در کنار یکدیگر موجی از خلأها و کاستی‌ها را در حاکمیت دینی کلیسا به وجود آورد که نتیجه آن رشد مادیگری و به تبع آن تغییر سبک زندگی و ساختارهای اجتماعی غرب شد.
نویسنده علل گرایش به مادیگری
شهید مرتضی مطهری چهره‌ای آشنا برای بسیاری از افراد است. چه آنان که به اندیشه‌های اسلامی ارج می‌نهند و چه حتی آن‌هایی که با اندیشه‌های اسلامی همسویی ندارند. شاید بتوان گفت ویژگی‌های شخصیتی و علمی این شهید داشته است، توانسته او را به ستاره‌ای درخشان در عرصه علوم انسانی تبدیل کند به گونه‌ای که دوست و دشمن از او با تمجید و احترام یاد می‌کنند.
از جمله ویژگی‌های شخصیتی شهید مطهری باید به موارد ذیل اشاره کرد:
- علم و دانش: شهید مطهری به معنای واقعی کلمه عالم بود. شهید مطهری افق علمی بالایی داشت و توانسته بود با درک نسبتا عمیق خود از مسائل فکری در حوزه علوم انسانی اسلامی، قدرت تحلیل و نقد فوق‌العاده‌ای به دست آورد و در نتیجه آن اندیشه‌هایی را به مخاطبان خود ارائه دهد که همچنان برای بسیاری از آنان تازگی دارد.
- جامعیت فکری: شهید مطهری دانشمندی همه جانبه است. او انسانی نبود که صرفا در رشته تخصصی خودش مطالعه و قلم‌فرسایی کند. او هم تاریخ می‌دانست، هم فلسفه، هم فقه، هم حدیث، هم قرآن و … به همین دلیل مطالبی که در کتابها و سخنرانی‌هایش به مخاطب ارائه می‌دهد، مطالبی جامع و همه جانبه است.
- بیان روان: چه بسیار اندیشمندانی که در نهایت تخصص در رشته‌ی خود هستند ولی از بیان شیوا و روان بی‌بهره هستند؛ در نتیجه نمی‌توانند با سطوح مختلف مخاطبان به ویژه جوانان انس پیدا کنند. به همین دلیل اندیشه‌های بسیاری از اندیشمندان محدود به کتابخانه هاست. در مقابل شهید مطهری به سبب بیان زیبا، روان و شیوای خود توانسته است موجی از مشتاقان و علاقه‌مندان را شیفته خود سازد. کسانی که توانسته‌اند به واسطه قلم و ادبیات جذاب او به راحتی در دنیای علوم انسانی و اسلامی قدم زده و لذت ببرند.
- به روز و کارآمد: شهید مطهری به سبب پیوندی که با جامعه علمی اعم از حوزه و دانشگاه داشته است، دغدغه‌هایی به روز دارد و به دنبال آن نگرشی کارآمد و پاسخگو نسبت به مسائل به دست آورده است. نمونه این به روز بودن را می‌توانید در تنوع عناوین کتاب‌های او مانند مسئله حجاب، روابط زن و مرد در اسلام، آزادی معنوی و … ببینید. تنوعی که نشان می‌دهد به مسائل روز جامعه خود توجه داشته است.
_____________________________________________
نسخه الکترونیک کتاب را از اینجا مطالعه کنید
نسخه چاپی کتاب را از اینجا دریافت کنید.
نسخه صوتی کتاب را از اینجا خرید کنید
