حجاب اجباری؛ آری یا نه؟ نام کتابی از دکتر جواد ایروانی است. او در مقدمه کتاب می‌نویسد:
از نیازهای آدمی لباس مناسب است که علاوه بر زیبایی، بدن وی را از سرما و گرما، حوادث و گزند موجودات موذی حفظ می‌کند.
قرآن کریم لباس را از نعمت‌های الهی برای انسان بر شمرده است: «يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا ۖ وَلِبَاسُ التَّقْوَىٰ ذَٰلِكَ خَيْرٌ ۚ ذَٰلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ» (اعراف 26) « وَجَعَلَ لَكُمْ سَرَابِيلَ تَقِيكُمُ الْحَرَّ وَسَرَابِيلَ تَقِيكُمْ بَأْسَكُمْ ۚ كَذَٰلِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ» (نحل 81)
یکی از کارکردهای لباس، پوشیدن بخش‌هایی از اندام و نیز زیبایی‌های بدن در برابر دیگران به‌ویژه جنس مخالف است. امروزه از این کارکرد با عنوان «حجاب» یاد می‌شود.
حجاب اگرچه زن و مرد، هر دو را شامل یم‌شود، در خصوص زن به دلیل زیبایی و جاذبه‌اش اهمیت بیشتری می‌یابد. (درباره معنای حجاب و مسائل پیرامون اینجا را مطالعه کنید)
مطالب مربوط به حجاب و پوشش زن در برابر دیگران در آیاتی از قرآن منعکس شده است که آیه 31 سوره‌ی نور موسوم به «آیه حجاب» مهم‌ترین آن‌هاست.
نسبت به محدوده حجاب در این آیه برداشت‌های گوناگون و گاه نادرستی ارائه شده است. همچنین این پرسش مطرح است که آیا رعایت «حداقل حجاب شرعی» تکلیفی فردی است یا جنبه‌ی اجتماعی دارد و مشمول قوانین الزام‌آور است؟
این کتاب می‌کوشد تا در دو بخش، با کمک قراین درون‌متنی و برون‌متنی و با تکیه بر مبانی تفسیری و فقهی، اجمال ظاهری آیه حجاب را برطرف کند و سپس در خصوص الزام حکومتی حجاب و قانونی شدن آن در جامعه که امروزه از آن با نام «حجاب اجباری» یاد می‌شود، به تحلیل آیات و روایات بپردازد و پرسش‌ها درباره‌ی آن را پاسخ گوید.
چرا «حجاب اجباری؛ آری یا نه؟»
از ویژگی‌های مثبت این کتاب می‌توان به مواردی چند اشاره کرد:
1- نویسنده در این کتاب در تلاش است تا دانشی فاخر و تخصصی را با قلمی روان به مخاطب خود هدیه دهد.
2- جایگاه و سوابق علمی نویسنده نشان از سوابق نخبگانی او دارد که به مخاطب حس اعتمادی می‌دهد تا با اطمینان خاطر از این کتاب بهره ببرد.
دکتر ایروانی عضو هئیت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی است که افزون بر تحصیلات علوم دینی و حوزوی؛ از مدارج بالایی در تحصیلات کلاسیک نیز برخوردار است.
3- حجم کتاب «حجاب اجباری؛ آری یا نه؟» نشان از آن دارد که نویسنده به مخاطب توجه ویژه داشته است.
اگرچه برخی از کتاب‌های تخصصی در دانش‌های مختلف، مطالب بسیاری را به خواننده منتقل می‌کنند ولی در این نوشته تلاش شده است تا حجم اندکی از مطالب اساسی ارائه شود تا حداکثر سازگاری با ذائقه مخاطب را داشته باشد. از اینرو تمام این کتاب در حدود 144 صفحه تألیف شده است.
4- اگرچه کتاب « حجاب اجباری؛ آری یا نه؟» رویکردی تفسیری و فقهی دارد ولی نگارنده در این کتاب تنها به الزام شرعی حجاب توجه نداشته بلکه توانسته مسئله «الزام حاکمیتی حجاب» را نیز مورد بررسی دقیق قرار دهد.
در واقع جنبه حاکمیتی مسئله حجاب در جامعه اسلامی، مانع از توجه این کتاب به ابعاد دینی و قرآنی آن نشده است؛ همانگونه که نگاه به جنبه‌های قرآنی و شرعی حجاب، موجب نشده تا به مباحث حاکمیتی آن توجه نشود.
5- هرچند مسئله حجاب ارتباط تنگاتنگی با عفاف دارد ولی اساسا بایستی عفاف به عنوان یک فضیلت درونی مسئله‌ای متفاوت از نمود بیرونی آن یعنی حجاب باشد.
کتاب «حجاب اجباری؛ آری یا نه؟» به خوبی سخن خود را منحصر به مسئله حجاب کرده و با حفظ مرز آن با مسائل نزدیک به آن، می‌تواند به پرسش‌های مخاطب پاسخ دهد. البته نگارنده بی‌توجه به تأثیر دیگر مفاهیم و مسائل در مسئله حجاب نبوده است.
به عنوان مثال در ذیل بحث از حجاب به مسائل همسو مانند تبرج، آرایش، چادر، لباس شهرت و … نیز اشاره دارد؛ هرچند در تلاش است تا در ساختار کتاب از مباحث مربوط به حجاب خارج نشود.
6- نویسنده در کنار تفسیر واژگان به ساختار و فضای تاریخی آیات مورد نظر درباره حجاب نیز عنایت داشته است. به دیگر سخن، وی بحث حجاب را از منظر قرآنی و هم حدیثی و هم تاریخی پیگیری کرده است.
فایل مجازی این کتاب را می‌توانید از اینجا تهیه کنید.
فایل چاپی کتاب را نیز می‌توانید از اینجا سفارش دهید.
فهرست کتاب را می‌توانید از اینجا مشاهده کنید.
